1. Matematik Konum: Arapgir, 39 derece - 05 dakika kuzey paralelleri ile 38 derece - 30 dakika doğu meridyenleri üzerinde yer alan bir ilçe merkezidir. 2. Özel Konumu ve Sınırları: Doğu Anadolu Bölgesisnin batı kesiminde, Yukarı Fırat Bölümünde, Fırat Vadisinin batı yakasında, Malatya İline 114 Km. mesafede yer almaktadır.Arapgir'in toprakları doğuda Elazığ'ın batısında Sivas'ın Divriği, Malatya'nın arguvan, kuzeyinde Erzincan'ın Kemaliye, Güneyde Elazığ'ın Baskil ve Keban ilçeleri ile çevrilidir. YÜZEY ŞEKİLLERİ İlçeyi yüzey şekilleri bakımından üç bölümde incelemek gerekir. 1. İlçenin batı ve kuzeyindeki dağlık bölüm. 2. İlçe merkezinin doğusunda kalan bölüm 3. Güney bölümünü oluşturan orta yükseklikteki az engebeli "Dişterik " yazısı. 1. Batıdaki Ve Kuzeydeki Dağlık Bölüm 1. Göldağı : Yüksek, uzun ve devamlı antiklînal duruımlu bir sıradağdır. En yüksek tepesi At Kuyruk Sallamaz zirvesinde 2393 m. yi bulur. Arapgir'e doğru birden bire kesilir. Bu sıradağ diğerleri gibi yayvan ve çok geniş değildir. Arada sert kayalıklar; yer yer derin vadilerle parçalanmıştır. Buna rağmen buralarda arazi çetin değildir. Göldağı ormandan yoksun, ancak, yaylacılığa çok elverişlidir. İlçe merkezinin sulama ve içme suyunun tamamını Göldağı karşılar. Eteklerinden çok sık mesafelerden çıkan kaynak sularla küçük düzlükler, çayır ve meyve bahçelerini oluşturmaktadır. Özellikle vadi boylarınca uzanan yeşilliklerin kavak, çınar, söğüt ve meyve ağaçları ile bunların arasında bir kaç dönümden oluşan çok sayıda sebze bahçeleri süsler. Bu görünümün en güzel örneğini Goldağından İlçe merkezine doğru alçalarak uzanan Gözeli deresi ve devamı olan Ulupınar, Çörenge, Cömertlî, Berenge mahallelerinden inerek Arapgir çayına daha sonrada Keban Baraj gölüne ulaşan dere boyu oluşturmaktadır. Suyu ve Çiçeği çok bol olan Göldağı 30 - 35 bin küçük baş hayvanı barındırabilecek bir yayladır. Göldağının kuzey diplerinden itibaren Arapgir ve Yoncalı (Arguvan) istikametlerinde kalker arazilerden müteşekkil ve kireçli oldukça geniş bir arazi serilir. Arapgir ile Divriği arasında bazalt, andazit gibi volkanik kayalar geniş sahalar üzerinde yayılmıştır. Giildağı hattının doğu yüzüne doğru serilen bozkır vasıflı oldukça engebeli platoyu Kozluk Çayı dar ve dik vadilerle oymuştur. 2. Sarı Çiçek Yaylası : Arapgir'in kuzeyinde üstü çok geniş dalgalı buna rağmen kenarları diktir. Bünyesinde mezozoik kalkerleri teşkil eden düzgün bir sırt halinde Eğerli dağını (2275 m.) geçtikten sonra Divriğ'i Arapgir'e bağlayan yola geçit veren (Mamahar gediği)'ne kadar devam eder. Eğerli Dağı, Yama Dağlarının bir koludur. Yama Dağları çok geniş bir sıra dağdır. Güneyinde Yoncalı (Arguvan) deresi vadisine, kuzeyde Uzun yazıya doğru yüksek ve geniş kollar uzanır ve her ikisi arasını doldurmuştur. Bu haliyle buraları geniş ve yüksek bir yayla durumundadır. Yer yer görülen sivri tepelerin arasında geniş dalgalı satıhlar serilidir. Yayla üzerinde vadiler derin değildir. Sert şekiller ancak Yoncalı deresine doğru inen vadilerin aşağı kısımlarında başlar. Hemen hemen her tarafı kalın bir toprak tabakası örtmüştür. Yalnız bazı derelerin yamaçlarında meşe koruluktan görünürsede bütün yaylanın üzeri çıplaktır. Buna rağmen bu kalın topraklı yaylada kuvvetli ot olur. Otu ve suyu bol olan bu yaylaya çevre il ve İlçeler ile ilçenin köylerinden her yaz yaylacı aşiretler gelir. Onbinlerce koyunlardan oluşan sürülere Sarıçiçek Yaylası otlak olur. Sançiçek Yaylasının tereyağı, peyniri ve balı çok leziz ve meşhurdur. Mamahar gediğinden (Mani'nin Mezarı) sonra arazi birden bire geniş yayla durumunu alır. Araziyi teşkil eden 11. zaman kalkerleri her halde fazla kırılmamış ki. ortalama yükseklik 1500 - 1700 m. arasında değişen arazi dalgalı bir haldedir. Üzerinde akarsular çok yerinde az derin fakat bazen gayet derin sert şekilli vadiler olmuşlardır. Bilhassa Sotik (Yoncalı) deresi ve Kozluk Çayının (Arapgir Çayı) bazı kesimleri (Kaya arası) gayet derin sert şekilli vadiler oluşturmuştur. Sotik Deresinin deve adı verilen kenarları bazen 1000 m. derinliğini oulur. Dar ve pek diktir. Buna rağmen buralarda su kaynakları bol ve gür otlaklar çoktur. Bu yönü ile Yama Yaylasını andırır. Burayada çevre köylerden başka Malatya Ovasından da aşiretler gelir. (Parçikanlı, Sinanlı) işte güneybatıda Yoncalı, (Sotik) deresi ile diğer taraftan Kemaliye arasını doldurmuş olan bu yüksek ve dalgalı araziye SARIÇİÇEK Yaylası denir. 3. Sarıçiçek Yaylasının birisi doğusunda, diğeri kuzeyinde olmak üzere iki dağ hattı kabarır. Doğuya doğru uzanan Kemaliye'yi Arapgir'e bağlayan "Dut Beli'ne" (13OO m.) doğru tedricen alçalır ve incelir. Fırat Vadisi ile Dutluca (Aşııtka) Ovası arasında adetâ çok ince bir sırt halini alır. Lâkin buradan sonra Fırat Dirseği içerisine doğru gittikçe genişler, yükselir ve bu dirseğin içerisini dolduran geniş bir dağ kütlesi teşkil eder. Bu dağa Çatal Kaşan Dağı denir. (1850 m.) Bu sıra Arapgir'in kuzey ve kuzey doğusundan geçerek Kemaliye ile Arapgir arasında ki uzun seti oluşturur.Sıra dağın diğeri Kemaliye arkasına oradan Fırat'a doğru uzanandır. Buna da Eğin (Kemaliye) Çalı denir. Göldağından ve Sarıçiçek Yaylasından geçmek üzere Eğin Çalına doğru bazı yerleri parçalanmış, yarılmış birçok yeri çetin arızalı, yalnız eteklerinde müsait yerleşim yerleri bulunan ve en çok nüfus barındıran bir dağ şeridi uzanır. ( Suceyin, Çiğnir, Tarhun, Eğnir köylerinin bulunduğu bölgedir.) ( Karababa Dağları) 2. Doğuda Kalan Bölüm Sarıçiçek Yaylasından başlayıp doğuya doğru Fırat nehrine kadar uzanan yayın içinde kalan ve Dutluca (Aşutka) ovasınıda içinde bulunduran bölüm yüksekliği 1000 - 1100 m. kadar olan az dalgalı bir arazidir. İlçede çok az miktarda olan ormanın büyük kısmı bu ovadaki tepelerin eteklerinde bulunmaktadır. Yaylacık, Ormansırtı, Koni, Çimen, ve Pekisu Köyleri bu dalgalı ve koruluklarla süslenmiş arazi üzerindedir. Arapgir Çayı, bu bölümü derin bir vadi ile parçalar. Tarıma elverişli yerleri uzunluk ve genişlikleri fazla olmayan düzlükler oluşturur. 3. Güney Kesimi Oluşturan Orta Yükseklikteki Az Engebeli Bölüm (Dişterik Yazısı) Arguvan ilçesi ile sınır teşkil eden söğütlü Çayının kuzeyinde içinde Taşdelen Nahiyesi de bulunan orta yükseklikde az engebeli araziye Dişterik Yazısı denir. İlçenin köylerinin çoğu bu bölümde yer alır. Küçük bir ovadır. Uzunluğu yaklaşık 10 - 15 km. kadar olan düzlüklerden oluşan bazı yerleri taşlık olan bu ova kuru ve çıplaktır. Malatya. Yazıhan, arguvan Ovalarını takiben yükselerek uzanan büyük ovanın son ve kuzey ucunu oluşturduğundan bir çok yerleri aşındırmalarla zedelenmiştir. Kuzeyi yüksek araziye ulaştığından güneye meyilli yer yer su aşındırması ile görünüşü süslenen güzel bir ovadır. Az yağışlı ve sulama imkânı da olmayan bu ovada ancak tahıl üretimi yapılabilmektedir. Buna rağmen Söğütlü Çayının yukarı bölümünde yağışlar biraz arttığından Konducak (Salikli) Bostancık, Çakırsu köyleri çevresinde ormanlıklar ve derelerden sağlanan sularla oluşturulan bahçelerde mevcuttur. Bunlardan başka Arapgir İlçe Merkezini çevreleyen bazı tepeciklerde vardır. Mahalleler arasında set oluşturan bu tepelerden bazıları, Göldağnın İlçeye uzantısı olan ve Berenge vadisi ile Eskişehir vadisi arasında kalan Çerkez Tepesi. Kozan Dağı, Post Tepesi, Binberiş Tepesi, Kurt Tepesi, Mama Dağıdır. Bu tepeler, etraflarının çökmesi ile oluşmuştur. İlk bakışta tek tek tepeler olduğu iması vererek çevreyi güzel görünümleri ile süslemektedirler. AKARSULAR 1. Kozluk (Arapgir) Çayı :İlçe topraklarının içinden geçen bu çay Sarıçiçek Dağlarından, Tarhan ve Taşdibek köyleri topraklarından gelen ile Suceyin ve Yoncalı (Arguvan) topraklarından gelen dereler, Eğnir, Çiğnir topraklarında birleşir. Ovaya doğru akarak dar ve derin bîr boğaza girer. Buraya halk arasında "Kayaarası" denir. Bu kayalıkta mahallen geyik denen dağ keçileri yaşamaktadır. Vadi "Feracullah" adı verilen yerde genişler 1 km. kadar aşağıda Serge taşı ile Arapgir Kalesini ayıran boğazı açarak Serge ve Şıhlar mahalleleri arasına girer. Burada şimdi, Peri Deresi denilen Gözdük Deresinide alır. Gözdük Deresi Göz, Sekisu ve Osman paşa mahallelerinin bereketli ve cennet gibi güzel bağ ve bahçelerinin yetiştiricisidir. Bu vadiye Eskişehir denir. Çünkü kasabanın ilk kuruluş yerini burası oluşturur. Arapgir Kalesi burada yer alır. Kozluk, beslendiği diğer küçük kollarda doğuya istikamet alarak akar. Koru Köyünün altında sağdan Berenge çayını alır Kozluk Çayında balık boldur. Çayın yukarı bölümlerine kadar balık yaşamaktadır. Bu nedenle balık avlama işi bir eğlence halini almıştır. Vadi Arapgir'in başta gelen mesire yeridir. 70 km. kadar boyu vardır. 2. Berenge Çayı : Çay kaynağını Göldağından alır. Göldağının en yüksek tepesini oluşturan Kuyruksallamaz Tepesinin eteklerindeki yüzlerce su kaynaklarından oluşan çayırlıklarla kaplı alandır. Kaynaklardan sınıra biriken sular Gözeli Kuyunun güneyinden geçerek Ulupınar Mahallesinden merkez ilçe topraklarına girer. Bu çay. Kozluk Çayı ve Eskişehir Vadisi dışındaki bütün Arapgir'in hayat kaynağıdır. İlçenin bütün bahçelerini, tarlalarını sulayan ve İçine suyunu temin eden bu havzadır. Çay yukarıda Gözeli Deresi ortalarda Ulupınar Deresi ismi ile anıldığı halde ancak mahalleleri terk ederken girdiği derin vadi ile birlikle Bereııge Boğazı ismini taşımaktadır. Koru Köyü altında Kozluk Çayı ile birleşerek Fırat Vadisinde Keban Baraj Gölüne dökülürler. Boyu 15 km, dir. 3. Söğütlü Çayı : İlçenin güneyinden geçen Söğütlü Çayı bir kolu Dişterik Yazısından diğeri Göldağının doğu eteklerindeki kaynakları toplayarak oluşmuştur. Yatağında birkaç değirmeni çevirerek ve birkaç kavaklığı sulayarak aşağı bölümünde de Arguvanı - Arapgir sınırını çizerek Kaynak Köyünün Levenge mezrazı yakınında Fırat'a kavuşur, Boyu 35 km. kadardır. 4. Çit Çayı : İlçenin kuzey hududundan geçen çay Sarıçiçek Yaylasından doğar. Dağlarda derin vadiler açarak doğuya doğru akar. Sarıçiçek eteklerine inince genişleyen vadisinde güzel sebze tarlalarını sularsada bundan pek az olarak Arapgir'in Ormansırtı ve Çaybaşı köyleri faydalanır. Asıl faydalı kısmı Kemaliye topraklarında kalır.